Yıkıcı deprem tehdidi altındaki Bursa'nın afet riskini bertaraf etmek için acil eylem planına ihtiyacı var.

Bu bağlamda, Büyükşehir Belediyesi'nin Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA) ile sürdürdüğü 'Deprem Risk Azaltma ve Önleme Planlama Projesi' hayli önemli.

Geçen şubatta projenin ilk çıktıları kamuoyu ile paylaşılmıştı.

'Deprem tehlike değerlendirmesi', 'Bina risk değerlendirmesi' aşamaları tamamlandı.

'Altyapı ve kamu binası risk değerlendirmesi' ile 'Kentsel dirençlilik planı' hazırlanması aşaması başladı.

Projenin kapsamına sanayi yapıları da alındı.

Ana hedef 'Bursa Modeli' adı verilen kentsel dayanıklılık planının hazırlanması.

İlk çıktılarda...

7.4 büyüklüğündeki bir afet senaryosunda en az 69,533 kişinin hayatını kaybedeceği, hafif ve ağır yaralılar da hesaba katıldığında toplamda 517 bin 926 kişinin felaketten etkileneceği tespit edilmişti.

Yine aynı deprem senaryosunda Bursa'da 122 bin 382 binanın hasar alacağı öngörülmüştü.

Proje kapsamında geçen ay düzenlenen ortak koordinasyon toplantısında ise Organize Sanayi Bölgeleri Risk Değerlendirmesi ve Kentsel Dirençlilik Planı'na ilişkin bazı veriler paylaşıldı.

Bazılarını kısaca aktarmak gerekirse...

Yaklaşık 536.000 yapının yüzde 15'inin hasar göreceği hesaplandı.

16 bin civarında binanın tamamen yıkılacağı öngörüldü.

On binlerce can kaybı bekleniyor.

Daha önce AFAD'ın felaket senaryolarında da binalar ve kayıplarla ilgili çeşitli tahminler yapılmıştı.

Bir sanayi şehri olan Bursa'da bugüne kadar sanayi yapılarının güvenliği ile ilgili bir veri ise paylaşılmadı.

JICA toplantısında sanayi özelindeki ön tespitler de çarpıcıydı:

Yapılan veri analizinde OSB'lerde 2000'den önce yapılmış çok sayıda bina tespit edildi.

Öncül risk değerlendirmesine göre Bursa'da OSB'lerdeki binaların yüzde 27'sinin ortadan daha fazla hasar alması bekleniyor.

Risk değerlendirmesi önümüzdeki ay tamamlanacak.

Tabii bu değerlendirmeler planlı alanlardaki OSB'leri kapsıyor, kapsayacak.

En son BEBKA tarafından sayısı 8 bin olarak kayıt altına alınan, her an patlamaya hazır bir bomba gibi şehir içinde faaliyetine devam eden, bazen çıkan yangınlarla risk potansiyelini gözler önüne seren kaçak sanayi tesislerinin ne durumda olduğu ise bilinmiyor.

Kökü kaçak tesislerde yapı güvenliği ne durumdadır sizce?

Şehrin su kaynaklarını da hoyratça tüketen ve kirleten, hava kalitesini de ciddi oranda düşüren, çoğu ovanın ortasında faaliyet gösteren, tarım alanlarına ve tarımsal ürünlere büyük zarar veren bu tesislerin acilen planlı alanlara taşınması gerekiyor.

Bugün Bursa susuzlukla da kıvranırken kaçak boyahanelerin faaliyetlerini pervasızca sürdürmesine daha ne kadar müsaade edilecek?

Planlı OSB'ler dahi şehirle iç içe geçmiş durumdayken bu taşınmanın gerçekleşmesi için illa bir felaket mi beklenecek?

Yeni Çevre Düzeni Planı, Bursa'nın kronik sorunlarının tek çözüm yolu olan bu taşınmayı sağlayacak bir çözümle kamuoyunun karşısına çıkmalıdır.

Deprem bilimci Prof. Dr. Naci Görür ne demişti, hatırlatalım yine:

"Marmara bölgesi üretim, sanayi ve ticaretin yüzde 60'ı ve daha fazlasını kapsıyor. Bu çarklar durduğu zaman, üretemez olduğu zaman bu ekonomiyi 2 sene içinde eski kapasiteye kavuşturamazsınız.

10 seneye kendine getiremezsiniz. Ekonominin çarklarının durduğu Marmara bölgesinde, Türkiye ekonomik olarak diz üstü çöker. Çünkü ekonominin beyni, atardamarı Marmara bölgesi, onu durdurduğunuzda Türkiye diz üstü çöker. Ekonomik bağımsızlığını yitirir."

Konunun bir millî güvenlik meselesi olduğu bilinciyle kent içindeki plansız sanayinin bilim insanlarının rehberliğinde ortak akılla şekillenecek düzenli alanlara taşınması sağlanmalı, boşalan yerler rezerv alan olarak kullanılmalıdır.

JICA toplantısıyla devam edersek...

Edindiğim bilgilerden öne çıkan diğer bazı başlıklar şöyle:

- Bursa'daki yolların %85'inin 10 metreden düşük genişlikte olması olası afet anında mobilite ve erişilebilirlik özelinde büyük bir zafiyet unsuru.

- Mudanya yolunda sıvılaşma potansiyeli var ve bu yola alternatif bir yol yok.

- Gemlik'te tüm yapılaşmış alan sıvılaşma potansiyeli içinde.

- Depremin ikincil etkisi olarak heyelan İnegöl'de yüksek risk teşkil ediyor.

- Boğazköy Barajı fay hattı üzerinde. Atık su arıtma tesisi ise iki fayın kesişim noktasında yer alıyor.

Büyükşehir Belediyesi'nin donanımlı Genel Sekreteri Doç. Dr. Ergül Halisçelik'in 'Bursa Modeli'nin şekillenmesinde üstlendiği rol kıymetlidir.

Riskleri tespit etmek kadar o riskleri minimize etmek için somut adımlar atmak da önemlidir.

Bursa, somut adımların atıldığı sürece bir an evvel geçmelidir.