Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ) Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Derya Ünlü, Nilüfer Çayı'ndaki kirliliği azaltmak amacıyla şeker pancarı küspesi ve deniz yosunundan bileşiklerle geliştirdikleri malzemenin, tekstil kaynaklı boyar madde kirliliğini yüzde 100'e yakın giderdiğini kaydetti.

Bursa'nın en önemli su kaynaklarından Nilüfer Çayı'nın sanayinin yoğun olduğu bir bölgeden geçtiği için, tekstil atık sularından kaynaklanan boyar madde kirliliği kentin önemli bir çevre sorunu olarak öne çıkıyor. Çayın korunması ve temiz tutulması için çeşitli araştırmalar yürütülüyor.

Bu araştırmalardan birini ekibiyle birlikte hayata geçiren Ünlü, Nilüfer Çayı'nın kaynağındaki suyun içilebilir ve temiz olduğunu ancak sanayi bölgelerine doğru kirliliğin önemli ölçüde arttığını söyledi.

Bursa'nın en önemli endüstriyel faaliyetlerinden biri olan tekstil üretiminden kaynaklanan atık suların, Nilüfer Çayı'ndaki kirliliğin başlıca nedenlerinden biri olması nedeniyle bu konuya çözüm aradıklarını belirten Ünlü, "Çalışmamızda tekstil atık sularından yüksek oranda çıkan boyar maddelerin giderimi üzerine yoğunlaştık. Bu boyar maddeleri emecek, suya karışmasını önleyecek bir malzeme geliştirdik. Bu malzemeleri geliştirirken de özellikle yine suya zarar vermeyecek organik atıkları kullanmaya özen gösterdik." diye konuştu.

Ünlü, malzemeyi şeker fabrikalarının önemli bir atığı olan şeker pancarı küspesi ile deniz yosunlarından elde edilen bileşenlerden geliştirdiklerini bildirdi.

Önce boyar maddeyi içine hapsedecek yapıyı geliştirdiklerini, malzemenin performansını ilk olarak kendi hazırladıkları boyar madde içeren bir suda, ardından tekstil firmasının deşarj ünitesinden temin ettikleri gerçek atık suda test ettiklerini anlatan Ünlü, "Gerçek atık suda yüzde 100'e yakın giderim olduğunu gözlemledik." dedi.

- Geliştirilen malzeme, çevreci, sürdürülebilir ve ekonomik

Malzemenin, toz ve partikül halinde ya da filtre haline getirilerek kullanılabildiğini aktaran Ünlü, tekstil fabrikalarının atık su çıkışına yerleştirilerek kullanılmasının kirliliğin kaynağında önlenmesini sağlayacağını vurguladı.

Ünlü, "Suya karıştıktan sonra da kirliliği giderir ama amacımız suya hiç karışmadan o arıtma işlemini sağlamak çünkü suya karıştığı zaman öyle bir ekosistem döngüsünün içine giriyor ki bu toprağa da gidiyor, havaya da bir şekilde karışıyor ve yediğimize, içtiğimize, tarım, hayvancılık gibi her yere ulaştığı için ya da balıklar gibi deniz canlılarının yaşamını etkilediği için önemli bir problem olarak ortaya çıkıyor." ifadelerini kullandı.

Kirlilik giderici malzemenin yıkama ve kurutma işlemi yapıldıktan sonra aynı amaç için birkaç kez daha kullanılabildiğine dikkati çeken Ünlü, bu yıkama işleminin çevreye zararı olmayan kimyasallarla gerçekleştirildiğinin altını çizdi.

Ünlü, malzemenin sağladığı avantajları şöyle sıraladı:

"Hem doğal malzemeler kullanmak hem de suyu arıtmayı sağlamak önemli bir avantaj. Üstelik maliyeti düşük, çünkü atık kullanıyoruz. Şeker pancarı küspesi dediğimiz, şeker fabrikalarının önemli atıklarından bir tanesi ve yüksek oranda çıkıyor. Genellikle hayvancılıkta yem olarak kullanılıyor ve yine daha düşük bir maliyete sahip deniz yosunlarından elde ettiğimiz polimeri kullanıyor olmamız önemli bir avantaj. Yani çevreci, sürdürülebilir ve ekonomik bir malzeme geliştirip boyar maddelerin giderilmesini sağlıyoruz."

Su kıtlığının yakın gelecekte insanlığın karşı karşıya kalacağı en önemli sorunlardan biri olduğuna işaret eden Ünlü, "Biz, 'Endüstriyel atık suların yeniden sistem içinde, endüstride kullanılabilmesi için neler yapabiliriz?' sorusundan yola çıktık. Tekstil sektöründe de su çok fazla tüketildiği için en azından kendi döngülerinde o atık suların arıtılıp yeniden kullanılmasını sağlamanın önemli olacağını düşündük. Yani su tekrar kullanılsın, sistem içinde değerlendirilsin, atık olarak gitmesin, amacımız buydu." dedi.

Bundan sonraki süreçte atık tekstil sularındaki ağır metaller ve mikroplastikler gibi farklı kirleticilerin giderimi üzerinde çalışmaya devam edeceklerini belirten Ünlü, asıl hedeflerinin boyar maddeleri ve suyun içindeki diğer kirleticileri sudan uzaklaştıracak fonksiyonel bir yapı geliştirmek olduğunu dile getirdi.