ABD Başkanı Donald Trump'ın desteklediği kapsamlı 28 maddelik bir barış planına göre Ukrayna, doğudaki geniş bir bölgeyi Rusya'ya devredecek ve ordusunun mevcudunu ciddi şekilde azaltacak.

AFP'nin elde ettiği taslağa göre Kiev ayrıca hiçbir zaman NATO'ya katılmamayı taahhüt edecek, talep ettiği Batılı barış gücü birlikleri ise ülkeye konuşlandırılmayacak. Ancak Avrupa savaş uçakları, Ukrayna'yı korumak için Polonya'da konuşlanacak.

Bir ABD yetkilisi, taslakta Ukrayna'ya güçlü bir güvenlik garantisi bulunduğunu, bunun ABD ve Avrupalı müttefikleri Ukrayna'ya yönelik herhangi bir saldırıya karşı harekete geçmeye zorlayacağını söyledi.

Plan kapsamında Rusya ise yeniden G8'e kabul edilecek ve yaptırımlardan arındırılacak. ABD yetkilileri belgenin "çalışma taslağı" niteliğinde olduğunu belirtiyor.

KIRMIZI ÇİZGİLERİ AŞAN BARIŞ ÖNERİSİ

Teklif, 2022'deki işgalin ardından Moskova'nın öne sürdüğü birçok talebi karşılıyor ve Kiev'in kırmızı çizgilerini aşıyor. Ukrayna daha önce hiçbir toprağından vazgeçmeyeceğini söylemişti.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, planı "önümüzdeki günlerde" Trump'la görüşeceğini ve anlaşmanın "Ukrayna'nın egemenliğine saygı duyan onurlu bir barış" sağlaması gerektiğini vurguladı.

Beyaz Saray ise planı Moskova ile birlikte hazırladığı iddialarını reddederek, özel elçi Steve Witkoff ile Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun son bir aydır her iki tarafla da "sessiz diplomasi" yürüttüğünü açıkladı.

Belgeye göre Trump, İsrail-Hamas arasındaki Gazze ateşkesine benzer şekilde, süreci denetleyecek bir "barış konseyi"nin başkanlığını üstlenecek.

TOPRAK TAVİZLERİ VE ÇELİŞKİLER

Planın kritik bölümleri, Moskova'nın talepleri ile Kiev'in kırmızı çizgileri arasındaki en sert çelişkileri içeriyor.

Ukrayna, kısmen kontrol ettiği Lugansk ve Donetsk bölgelerinden çekilecek. Donbas olarak bilinen bu endüstriyel kuşak ile 2014'te ilhak edilen Kırım, ABD dahil uluslararası toplum tarafından "fiilen Rusya'nın parçası" olarak tanınacak. Donbas'ta ayrıca bir askerden arındırılmış bölge oluşturulacak.

Rusya'nın yasa dışı olarak ilhak ettiğini açıkladığı Herson ve Zaporijya bölgeleri ise mevcut cephe hattı boyunca "dondurulmuş" statüye alınacak.

Rus ordusu şu anda Ukrayna'nın yaklaşık beşte birini işgal etmiş durumda. Bu bölgelerin büyük kısmı yıllardır süren çatışmalarda harap oldu.

UKRAYNA'NIN GÜVENLİĞİ NASIL SAĞLANACAK?

Kiev, Avrupa liderliğinde bir barış gücü umuyordu ancak Moskova'nın karşı çıkması nedeniyle bu talep karşılık bulmadı. NATO Ukrayna'da asker konuşlandırmayacak. Ukrayna ordusu mevcut gücünün neredeyse yarısını oluşturan seviyeye çekilerek 600 bin personele indirilecek.

Karşılığında Ukrayna'ya "güvenilir güvenlik garantileri" verilecek. Metin detayları belirtmiyor ancak "Avrupa savaş uçaklarının" Polonya'da konuşlanacağı ifade ediliyor.

100 GÜN İÇERİSİNDE SEÇİM YAPILACAK

Ayrıca Ukrayna'da 100 gün içinde seçim yapılması şart koşuluyor. Bu talep Moskova'nın uzun süredir dile getirdiği bir madde ve Trump da bu yıl Zelenski'yi "diktatörlük"le suçlamıştı.

Taslağa göre Rusya, "küresel ekonomiye yeniden entegre edilecek" ve 2014'te Kırım'ın ilhakı sonrası çıkarıldığı G8'e geri dönebilecek. Rusya yeniden saldırırsa yaptırımların "otomatik olarak" devreye gireceği ifade ediliyor.

Buna karşın Moskova'ya yönelik askeri sınırlamalar son derece sınırlı tutulmuş. Yalnızca "Rusya'nın komşu ülkelere saldırmaması beklendiği" belirtilmiş durumda.

Bu maddeler, planın hazırlanmasında Rusya'nın rolü olup olmadığı yönünde tartışmaları artırdı. Üst düzey bir Ukraynalı yetkili AFP'ye, "Belli ki Ruslar öneriyi Amerikalılara sundu, onlar da kabul etti." dedi.

ABD yetkilileri ise tüm taraflarla görüşüldüğünü savunuyor.

Ancak Trump'ın başkanlığa dönüşünden bu yana Ukrayna savaşına ilişkin tutumu sık sık değişti. Şubat ayında Zelenski ile Oval Ofis'te tartışan Trump, Alaska'daki sonuçsuz zirvenin ardından Putin'e karşı da artan bir hayal kırıklığı yaşamıştı.